Iedereen verwerkt rouw op zijn eigen manier.
We hebben te maken met verschillende individuen.
Deze individuen hebben allemaal hun eigen kijk op de wereld en alles eromheen.
Dat in combinatie met de verschillende normen, waarden, leefomgeving en dergelijke, maakt dat iedereen een eigen unieke beleving heeft van een situatie die vrijwel identiek kan zijn.
En zo kan een soortgelijke situatie of een soortgelijk trauma voor iedereen een andere impact hebben.
Toch kunnen we overeenkomsten zien.
De grootste psychologische effecten zien we bij het verlies van een geliefde of wanneer iemand te horen krijgt ongeneselijk ziek te zijn of blijvend gehandicapt.
Rouw kan echter al ontstaan na het verlies van een belangrijke wedstrijd.
Maar ook bij bijvoorbeeld het verlies van een baan of huis.
Wanneer situaties zich opstapelen doordat er meerdere traumatische ervaringen zich betrekkelijk snel achter elkaar opvolgen, zien we dat verdriet door elkaar heen gaat lopen.
Het één is nog niet verwerkt en het andere komt erachteraan.
In sommige situaties kan deze opeenstapeling van gebeurtenissen als kluster verwerkt worden.
En toch zien we ook vaak dat het goed is om iedere gebeurtenis een eigen plekje te geven.
Rouw gaat hand in hand met stress en daardoor zien we zoveel uiteenlopende klachten.
Somatische aspecten van rouw:
Rouw speelt zich niet alleen mentaal af maar ook fysiek.
Het lichaam rouwt mee.
We noemen dit ook wel SOLK – somatisch onverklaarbare lichamelijke klachten
Zo hebben mensen die in de rouw zijn vaak fysieke klachten zoals:
- Hoofdpijn
- Pijn op de borst (gebroken hart*)
- Benauwdheid
- Duizeligheden
- Veranderende darmwerking (vertaalt zich vaak in buikpijn, obstipatie, brandend maagzuur, knoop in je buik)
- Intense vermoeidheid
- Lichamelijke pijn (vaak vertaald in spierklachten in onder andere armen, benen, rug, schouders)
- Ontregeld hormoonsysteem door aanmaak van het stresshormoon cortisol
- Gevoeliger voor geluiden (filters vallen weg)
- Spierspanning rond de keel: Verminderde eetlust – moeite met slikken – stokkende adem – verandering van stemgeluid in bepaalde situaties
*Een gebroken hart is een bewezen fenomeen.
Er zijn daadwerkelijk littekens op het hart gevonden bij mensen met een gebroken
hart.
Ook is het niet zeldzaam dat je aan een gebroken hart kunt sterven vanwege een
tijdelijke verzwakking van de hartspier of
door een adrenaline-boost of verhoogd cortisol-gehalte.
Tot twee procent van de hartaanvallen wordt veroorzaakt door acute, hevige,
vaak verdrietige emoties.
Psychische aspecten van rouw:
- Depressie
- Angst- of paniekaanvallen
- Concentratiestoornissen
- Slapeloosheid
- Moeite met het verwerken van informatie (werkgeheugen – prefrontale neocortex)
- Gevoel van onveiligheid
- Verstoring in vecht-vlucht-bevries systeem
Psychiater Elisabeth Kübler-Ross heeft 5 fases van rouw omschreven
De fases zijn vloeiend en kunnen in elkaar overlopen.
Ook hoeven ze niet in de volgorde te verlopen als ze zijn omschreven.
Alhoewel de laatste fase altijd de afsluitende is.
Ook niet iedereen hoeft iedere fase door te maken.
Voor ieder individu geldt dat het proces op eigen wijze verloopt.
Zo hoeft niet iedere fase bij iedereen even lang te duren en de intensiteit kan verschillen.
Er staat geen tijd voor het doorlopen van de rouwfases.
Bij de een neemt het een aantal weken in beslag, bij de ander jaren.
Ook de impact van het verdriet is hierop van invloed.
Zo heeft het verlies van een kind uiteraard veel meer invloed dan het verlies van een baan.
Wanneer een rouwproces een langere tijd in beslag neemt zijn de kansen op het ontstaan van fysieke en mentale klachten groter.
Er komt een moment waarop het raadzaam is, professionele hulp te zoeken wanneer je er zelf niet uitkomt of wanneer je merkt dat je klachten gaan toenemen.
5 fases van rouw:
- Ontkenning
Zorgt voor zelfbescherming - Protest, Boosheid, Angst
Waarom ik, waarom nu, schuld in andermans schoenen schuiven of juist schuld op zich nemen - Onderhandelen en vechten
Doelen stellen, beloftes doen (eigen dood uitstellen tot kleinkind is geboren), naar de rechter stappen (bij bv echtscheiding of ontslag) - Verdriet en depressie
Gevoel van machteloosheid, afsluiting en terugtrekking uit sociaal leven - Aanvaarding
Het leven voortzetten of de rust hebben voor een afscheid
Er wordt ook wel gesproken van 7 fases van rouw.
Deze worden dan als volgt omschreven:
7 fases van rouw:
- Ongeloof, Geschokt of Paniek
- Ontkenning
- Woede, Weerstand, Angst
- Het gevecht aangaan / onderhandelen
- Schuldgevoel
- Depressie
- Acceptatie
Enkele tips om rouw te verwerken
- Neem voldoende rust
- Accepteer steun vanuit de omgeving
- Blijf sociaal actief
- De pijn van het verlies mag er zijn !
- Sta open voor je emoties
- Zoek afleiding in bijvoorbeeld sport, muziek, dans
- Schrijven is een mooie manier om emoties te verwerken
- Zoek professionele hulp als je er zelf niet uitkomt
Wanneer rouw niet of niet goed wordt verwerkt kunnen er acute en/of chronische gevolgen ontstaan.
Zoals;
- PTSS
- Depressie
- Angststoornissen
- Gedragsproblemen – vooral bij kinderen zien we dan: brutaal gedrag, spijbelen, agressie
- Lichamelijke klachten
Specifieke pijnklachten zoals rugpijn maar ook pijnklachten door het hele lichaam, daaronder valt bijvoorbeeld fibromyalgie - Concentratieproblemen
- Bij kinderen kan separatie-angst ontstaan
Speelt één van bovenstaande klachten bij jou dan is nu het moment om actie te ondernemen…
